Plechtigheid bij de onthulling van de struikelstenen, foto: Donald Noorhoff
Franziska Heumann-Fried, geboren 20-06-1875, vermoord 7-10-1944 Auschwitz
Franziska (Fanny) Fried werd geboren op 20 juni 1875 in Ebelsbach in Duitsland als dochter van Salomon Fried en Theresa Rosenbaum. Ze had een broer Moritz (1871), een zus Linchen (1873) en twee jongere broertjes, Wilhelm (1877) en Adolf (1879). Op 29-08-1898 trouwde Fanny met veehandelaar Anton Heumann (1871) in Ebelsbach. Het jonge paar vestigde zich in Fürth, nabij Neurenberg. Ze kregen twee kinderen, Siegfried (12-09-1899) en Hilde (10-09-1903). Haar man Anton is op 25-12-1916 in Erlangen overleden.
In 1933 heeft de weduwe Heumann een kruidenierswinkel aan de Gebhardtstrasse 3 in Fürth. Zij wordt vermeld op de lijst met te boycotten bedrijven van Joodse eigenaren die de nazi’s op 31 maart 1933 publiceerden in de lokale krant Fürther Anzeiger. In 1936 vlucht zij naar Den Haag en woont daar vanaf 26 maart 1936 bij haar zoon en schoondochter aan de Breitnerlaan 38 in Den Haag. Op 23 oktober 1940 verhuisde Fanny naar pension ‘Huize Joke’ aan de Bilderdijklaan 90 in Bilthoven. Zeer waarschijnlijk heeft dit te maken met de Vreemdelingencirculaire van de Rijksvreemdelingendienst, gedateerd 4 september 1940, waarin de plaatselijke politie werd opgedragen om niet-Arische buitenlanders op te dragen de kuststrook vóór 9 september 1940 te verlaten. Waarschijnlijk hadden haar zoon en schoondochter de Nederlandse nationaliteit, want zij wonen in november 1941 nog steeds in Den Haag. Franziska Heumann staat op namenlijst van de in 1941 in de gemeente De Bilt wonende Joden. Op 23 september 1942 is zij onder dwang verhuisd naar Waalstraat 162 II in Amsterdam. Op 27 januari 1943 is Fanny ingeschreven in kamp Vught en drie dagen daarna in Kamp Westerbork. Daar is zij op 2 februari 1943 op transport gezet naar Auschwitz waar zij kort na aankomst op 5 februari 2943 in de gaskamer vermoord, 67 jaar oud.
Franziska’s (Fanny’s) naam en geboorte- en sterfdata staan toegevoegd op de grafsteen van haar echtgenoot Anton Heumann in de omgeving van Fürth.
Nabestaanden:
Zoon en schoondochter Siegfried en Elise Heumann-Appis hadden meerdere dochters waaronder Livia Antoinetta Heumann geboren in 1936 en een dochter geboren in 1941 in Den Haag. Zij woonden van 1936 tot en met 1940 aan de Breitnerlaan 38. Hier staat ook het bedrijf van zoon Siegfried geregistreerd: Firma Reclavono. Zij overleefden de oorlog in Nederland. De firma Reclavono van S. Heumann duikt in het telefoonboek van 1948 op aan de Van Ostadelaan 2 in Bilthoven. Livia Heumann ging in de jaren 50 naar de Kees Boekeschool in Bilthoven. Siegfried Heumann is op 20-11-1972 in Nederland overleden, zijn vrouw Elise Heumann Appis op 23-04-1992. Beide kleindochters leven waarschijnlijk nog, maar hun verblijfplaats is onbekend.
Dochter Hilde trouwde in 1930 in Berlijn met Hans Krebs en wist in 1933 naar Londen te emigreren. In Engeland in 1933 veranderde schoonzoon Hans zijn naam in Howard Keith, en startte het succesvolle bedrijf Howard Keith Furniture dat hoogwaardige gestoffeerde meubels ontwierp en produceerde die werden verkocht in prestigieuze warenhuizen zoals Harrods en Heals. Howard Keith was een van de toonaangevende meubelontwerpers van Groot Brittannië in de jaren 1940 en 1950. Het bedrijf bestaat nog steeds als HK Designs. Dochter Hilde is op 25-08-1981 overleden in Londen, schoonzoon Howard is op 20-03-1983 in Londen overleden. Howard en Hilde hadden waarschijnlijk geen kinderen.
In1940 bestond op Bilderdijklaan 90 ‘Pension Huize Joke’ met als hoofdbewoner Th. Spaanderman. ( Adresboek Bilthoven 1940 )
ALIJ
De struikelsteen, onthuld op 27 april 2025
foto: Donald Noorhoff